نبرد استالینگراد، که شش ماه به طول انجامید، یکی از خونین‌ترین درگیری‌های نظامی تاریخ مدرن محسوب می‌شود. تخمین زده می‌شود که بیش از یک میلیون نفر در این نبرد -که طی آن نیروهای شوروی توانستند آلمانی‌ها را شکست دهند- کشته شدند. واقعه‌ای که یکی از نقاط عطف عمده جنگ جهانی دوم در نظر گرفته می‌شود.
قربانیان پرشمار این نبرد تنها دلیل اهمیت بالای آن در روسیه نیستند، چرا که روسها به این نبرد همچنین به چشم سرآغاز برگشتن ورق علیه نازی‌ها می‌نگرند. بعضی از سربازان شوروی پس از پیروزی در استالینگراد تا خود برلین پیش رفتند.
طرفین اصلی این نبرد فیلدمارشال فون پاولوس که فرمانده ارتش ششم آلمان را برعهده داشتند و در طرف مقابلشان ژنرال روکوسوفسکی که فرماندهی نیروهای شوروی را بر عهده داشت.
ارتش ششم آلمان برای ماهها در محاصره انبوه نیروهای شوروی قرار داشت و در تمام این مدت دلاورانه و با حداقل تجهیزات و آذوقه مقاومت کردند که در نهایت به دستور فیلدمارشال فون پاولوس تسلیم نیروهای شوروی شدند.
در این بین طبعا پیامهای متعدد و مهمی بین فون پاولوس ، فرماندهی ارتش آلمان در استالینگراد و سران دولت آلمان در برلین اعم از آدولف هیتلر و هرمان گورینگ انجامیده.
مشروح این پیام‌ها را نخست از اولتیماتوم روسها (از طرف ژنرال روکوسوفسکی) به نیروهای آلمانی ارتش ششم در محاصره شروع می‌کنیم. این پیام اولتیماتوم در بامداد روز هشتم ژانویه ۱۹۴۳ برای پاولوس ارسال گردید که به پاولوس خاطر نشان می ساخت که ارتش او به محاصره افتاده است و قادر نیست نجات یابد و یا آنکه از راه هوا به آن اسلحه و مهمات رسد میگفت:
«وضع سربازان شما یاس‌آور است. آنان از گرسنگی و بیماری و سرما رنج می‌برند. زمستان بی‌رحم روسیه هنوز به درستی آغاز نشده است. یخ‌بندانهای سخت، بادهای سرد و طوفان‌های برف هنوز در پیش است. سربازان شما لباس زمستانی ندارند و شرایط حیات ایشان از نظر بهداشت وحشت‌انگیز است… وضع شما نومید کننده و مقاومت بیشتر نابخردانه است.
از این رو به منظور اجتناب از خونریزی بی‌ثمر، پیشنهاد می‌کنم شرایط ذیل را برای تسلیم شدن بپذیرید… .»
روسها برای پاسخ به این پیام، ۲۴ ساعت وقت به پاولوس و ارتش ششم دادند.
پاولوس بی درنگ پیام را با بی‌سیم به آدولف هیتلر مخابره کرد که بلافاصله درخواست وی از جانب فرمانده کل رد شد.
روسها مجددا در روز ۲۴ام ژانویه پیشنهاد تسلیم به پاولوس دادند که پاولوس مجددا بی‌درنگ این پیام را برای آدولف هیتلر ارسال کرد:
«سربازان مهمات و غذا ندارند… فرماندهی ثمربخش دیگر امکان پذیر نیست… هجده هزار نفر زخمی شده‌اند بی‌آنکه هیچ‌گونه وسیله معالجه و تن‌پوش و دارو داشته باشند. دفاع بیشتر بی‌معناست. سقوط اجتناب‌ناپذیر است. ارتش تقاضای فوری دارد تا تسلیم شود و بدین‌وسیله جان سربازان بازمانده را از مرگ برهاند..»
پاسخ هیتلر به این پیام چنین بود:
«تسلیم ممنوع است. سربازان ارتش ششم، مواضع خود را تا آخرین نفر و آخرین فشنگ حفظ خواهند کرد و با مقاومت قهرمانانه خویش، به تاسیس یک جبهه دفاعی و رهایی جهان غرب، کمکی فراموش نشدنی خواهند نمود.»
در حالی که نبرد خونین به آخرین روزهای خود نزدیک میشد و حلقه محاصره روز به روز تنگ‌تر می‌گشت ، روز ۲۸ام ژانویه ، هرمان گورینگ برای سربازان ارتش ششم یک پیام رادیویی فرستاد:
«پیکاری که ارتش ششم بدان دوام می‌دهد، در سینه تاریخ ثبت خواهد شد و نسل‌های آینده، از دلیری بی‌نظیری که سربازان ما در نبرد “لنجمارک” و سرسختی و مقاومتی که در جنگ “آلکازار” و شهامتی که در پیکار “نارویک” و ایثار نفسی که در نبرد استالینگراد از خود نشان داده اند، با غرور و مباهات سخن خواهند گفت.»
در شامگاه واپسین روز پیکار، یعنی روز ۳۰ام ژانویه سال ۱۹۴۳ که مصادف با دهمین سال قدرت یافتن نازی‌ها بود، گورینگ مجددا پیامی رادیویی به متن زیر نطق کرد:
«تا هزار سال دیگر، آلمانی‌ها از این نبرد (نبرد استالینگراد) با احترام فراوان و هراسی آمیخته به احترام سخن خواهند گفت و بیاد خواهند آورد که به رغم همه‌چیز، پیروزی نهایی آلمان در آنجا پی‌ریزی شد…
در سالیانی که خواهد آمد، ارواح دلیران ما، درباره پیکار قهرمانانه کرانه ولگا خواهند گفت که هنگامی که شما به آلمان می‌روید، بگویید که ما را دیده‌اید که در استالینگراد غنوده‌ایم، زیرا شرف و رهبران ما، فرمان دادند که بخاطر عظمت و شکوه بیشتر آلمان جان سپاریم.»
و در نهایت آخرین پیام از پاولوس به آلمان ، شامگاه آخرین روز ژانویه ۱۹۴۳ به پیشوا فرستاده شد:
«سربازان ارتش ششم، در حالیکه به سوگند خود و از اهمیت عظیم ماموریت خویش آگاه‌اند، سنگر خود را بخاطر پیشوا و وطن، تا آخرین نفر و آخرین فشنگ حفظ کردند.»
این پیام در حالیست که پاولوس به دروغ به هیتلر گفت که سربازان تا آخرین نفر جنگیدند. در حالی که پاولوس ۹۲ هزار سرباز آلمانی را تسلیم نیروهای شوروی کرد.
ساعت ۷ و ۴۵ دقیقه بعداز ظهر ، متصدی دستگاه بی‌سیم ستاد ارتش ششم نیز، آخرین پیام خود را مخابره کرد:
«روسها پشت در پناهگاه زیرزمینی ما هستند. ما مشغول خراب کردن دستگاه بی‌سیم هستیم.»
و این آخرین پیام رد و بدل شده بین ارتش ششم آلمان و فرماندهی رایش سوم بود.
سربازان آلمانی زندانی پس از نبرد استالینگراد سال ۱۹۴۳
